ΟΥΜΠΟΥΝΤΟΥ-ΜΑΝΘΟΣ ΣΚΑΡΓΙΩΤΗΣ-ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΔΙΟΠΤΡΑ

ΜΑΝΘΟΣ ΣΚΑΡΓΙΩΤΗΣ
για το "ΟΥΜΠΟΥΝΤΟΥ"
από τις εκδόσεις ΔΙΟΠΤΡΑ.

Το ερέθισμα να γράψω το Ουμπούντου το έδωσαν οι εικόνες μεταναστών στις θάλασσες και στις στεριές της Ευρώπης (ναυάγια, συρματοπλέγματα, παιδικά βλέμματα), καθώς και οι κραυγές των ντόπιων εναντίον των «ξένων», την ώρα μάλιστα που (οι ντόπιοι) τους εκμεταλλεύονταν.

Το πρωτεύον πρόσωπο της ιστορίας είναι ο Δονάτος Λένης, γιος Ελλήνων μεταναστών στη Νότια Αφρική, ο οποίος έρχεται στην Ελλάδα το 1976, μετά τον ξεσηκωμό των Μαύρων στο Σοβέτο. Εδώ κληρονομεί κτήμα όπου, στα χρόνια της κρίσης, απασχολεί μετανάστες από τη Σομαλία και το Μπανγκλαντές. Σ’ αυτό το κτήμα και στην ευρύτερη περιοχή εξελίσσεται η βασική υπόθεση, η οποία όμως συνυφαίνεται με την ιστορία του Δημήτρη Τσαφέντα, του Έλληνα μιγά που το 1966 σκότωσε μέσα στο κοινοβούλιο της Ν. Αφρικής τον πρωθυπουργό Φερβούρντ, εμπνευστή του απαρτχάιντ.

Άλλα δρώντα πρόσωπα του μυθιστορήματος είναι: ο σατραπικός επιστάτης του κτήματος, η αποφασιστική γυναίκα του Δονάτου, η εύστροφη Σομαλή μετανάστρια Μιλέιν που συνδέεται ερωτικά με τον γιο του κτηματία, ένας τραπεζίτης με τη γυναίκα του, δυο κακοποιοί-δραπέτες φυλακών, ένας αλλόκοτος ποιητής, μια ευάλωτη γυναίκα απολυμένου ο οποίος εξαιτίας της ανεργίας έχει καταντήσει αλκοολικός, μια όμορφη κοπέλα –θύμα του πατρικού αυταρχισμού– της οποίας η κατάρα βαραίνει το κτήμα. Ένα ακόμη πρόσωπο είναι ο μουσουργός Γιοχάνες –ετεροθαλής αδελφός του Δονάτου– ο οποίος, κατά τον χρόνο της ιστορίας, συνθέτει λαϊκή όπερα με θέμα τη ζωή του Τσαφέντα. Με την όπερα ο Γιοχάνες φιλοδοξεί να ενοποιήσει τις διάφορες εποχές (παρελθόν-παρόν) και τους διάφορους τόπους του κόσμου, ώστε να δείξει ότι ο άνθρωπος, ως προς την καλοσύνη και την κακία, είναι ίδιος ανά τους αιώνες όπου κι αν ζει.

Τα συναισθήματά μου, από τις πρώτες σελίδες μέχρι το τέλος, ήταν άλλοτε συγκρουόμενα, άλλοτε εναλλασσόμενα (χαρά, λύπη, θυμός, έκπληξη, αγωνία, αισιοδοξία, συμπάθεια, αποτροπιασμός), ανάλογα με την κατάσταση και τη συμπεριφορά των προσώπων. Καθώς οι ήρωες γρήγορα αυτονομήθηκαν, παρακολουθούσα με αδιάπτωτο ενδιαφέρον την πορεία τους, ενώ με κατείχε η περιέργεια για το πού θα φτάσουν. Η δράση τους, οι κινήσεις τους, οι πράξεις τους ήταν όλα τόσο ξεχωριστά και μη αναμενόμενα που αντάμειψαν και τον κόπο μου να τα περιγράψω και την ψυχική ένταση κατά τη διάρκεια της συγγραφής.

Ύστερα, ήρθε η έκδοση του μυθιστορήματος, που έγινε από τη Διόπτρα με μεράκι, αγάπη και φαντασία. Το εκτυπωτικό αποτέλεσμα είναι έξοχο αισθητικά και δένει αρμονικά με το περιεχόμενο του βιβλίου. Εδώ θέλω να ευχαριστήσω τα παιδιά του εκδοτικού οίκου που αγκάλιασαν το βιβλίο, καθώς και την επιμελήτρια Ανθή Ροδοπούλου για τη δημιουργική συνεργασία μας.

Πιστεύω πως μια συνθετική ανάγνωση του έργου θα κάνει τον αναγνώστη, κλείνοντας το βιβλίο, να πει αυτό που υποδηλώνει ο τίτλος: «Δεν μπορούμε να είμαστε χαρούμενοι, αν έστω και ένας από εμάς είναι λυπημένος». Κι αν πει αυτό, τότε και ο συγγραφέας θα νιώσει ότι ο κόπος του έπιασε τόπο.            

 Μάνθος Σκαργιώτης

Δείτε περισσότερα για το βιβλίο και τον συγγραφέα ΕΔΩ

Ουμπούντου: Είμαι, επειδή είμαστε

Ο Δονάτος Λένης μεγάλωσε στην ελληνική κοινότητα της Νότιας Αφρικής τα χρόνια του απαρτχάιντ. Όταν ενηλικιώθηκε, επέστρεψε στην Ελλάδα, όπου ένας συγγενής του βιαζόταν να του κληροδοτήσει ένα αγρόκτημα. Ο Δονάτος, ανυποψίαστος, ξεκινάει να φτιάχνει την τύχη του δουλεύοντας το κτήμα, χωρίς να γνωρίζει ότι η γη του έχει πάνω της την κατάρα μιας όμορφης γυναίκας.

Σήμερα, μερικές δεκαετίες μετά, ο Δονάτος έχει γίνει ευυπόληπτο μέλος της τοπικής κοινωνίας και απασχολεί στην αγροτική του επιχείρηση μετανάστες από τη Σομαλία και το Μπανγκλαντές. Οι άνθρωποι αυτοί δεν έχουν χαρτιά και δουλεύουν σε κακές συνθήκες, αλλά ο Δονάτος προσπαθεί να τους φέρεται με κάποια ανθρωπιά.

Μια δυσοίωνη ανακάλυψη στο χώμα ξυπνάει ένστικτα και αδιόρατους φόβους, ενώ δίπλα στο κτήμα μέσα σε τριβόλια και λιθάρια γεννιέται ένας έρωτας, ανάμεσα σ’ έναν δικό μας και μια «ξένη». Το τέλος της αγροτικής σεζόν σημαδεύει η απαγωγή ενός βρέφους στη διπλανή πόλη και κανείς δεν μπορεί να προβλέψει ποιον θα διαλέξει, τελικά, η κατάρα της όμορφης γυναίκας. Γιατί ο κύκλος πρέπει να κλείσει…

Γεγονότα σημερινά και παλιά, δικά μας και ξένα, συνυφαίνονται σε μια συναρπαστική ιστορία με φόντο μια πολυπολιτισμική Ελλάδα, που άλλες φορές δεν έχει μνήμη και άλλες φορές δεν ξεχνάει.

Κάποτε ένας κοινωνικός ανθρωπολόγος βρέθηκε σε χωριό της Αφρικής. Κατά τη διάρκεια των ερευνών του για τη συμπεριφορά των ανθρώπων της περιοχής, πρότεινε σε μια ομάδα παιδιών το ακόλουθο παιχνίδι. Έβαλε κάτω από ένα δέντρο ένα καλάθι γεμάτο με φρέσκα και λαχταριστά φρούτα. Όποιο παιδί, σε αγώνα δρόμου, θα έφτανε πρώτο στο καλάθι θα κέρδιζε όλα τα φρούτα. Μόλις έδωσε το σύνθημα να ξεκινήσει ο αγώνας, τα παιδιά κρατήθηκαν από τα χέρια και πήγαν στο τέρμα ενωμένα. Ξαφνιασμένος ο ανθρωπολόγος τα ρώτησε γιατί παραβίασαν τους όρους του παιχνιδιού. Εκείνα απάντησαν: «Ουμπούντου». Δηλαδή, «υπάρχω, γιατί υπάρχουμε». Αλλιώς, «δεν μπορούμε να είμαστε χαρούμενοι, αν έστω κι ένας από εμάς είναι λυπημένος».