ΑΡΕΤΗ ΠΑΝΟΥ ΓΙΑ ΤΟ "ΖΗΛΟΣ" ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΝΟΗ

 ΑΡΕΤΗ ΠΑΝΟΥ

για το "ΖΗΛΟΣ"

από τις εκδόσεις ΠΝΟΗ.

Σας ευχαριστώ για το ενδιαφέρον σας για το μυθιστόρημά μου «Ζήλος». Τι σημαίνει αλήθεια «Ζήλος» και γιατί δεν έχει άρθρο; Είναι αρσενικό ή θηλυκό, καλό ή κακό; Είναι ο ζήλος του φανατισμένου οπαδού, ο υπερβάλλων ζήλος, ο πολιτικός ή θρησκευτικός ζήλος, ο ζήλος της βίας, ο ζήλος της έρευνας, της δημιουργίας και της αγάπης ή απλώς το όνομα ενός φανταστικού -αλλά όχι ψεύτικου- νησιού, που συγκεντρώνει  πραγματικά στοιχεία από την  Ιστορία πολλών νησιών και  όπου όλα αυτά συνυπάρχουν και συμπλέκονται;

Άρχισα να το γράφω το καλοκαίρι του 2015, όταν πολλοί πρόσφυγες κατέφευγαν στα νησιά του Αιγαίου και οι εικόνες απελπισμένων ανθρώπων και πνιγμένων παιδιών ήταν καθημερινές και πολύ έντονες. Φυσικά οι ιδέες, τα ερωτήματα, οι ήρωες και τα συναισθήματα που το συνθέτουν προϋπήρχαν και ζυμώνονταν στο κεφάλι μου πολύ νωρίτερα, τόσο που δεν μπορώ να εντοπίσω ακριβώς την αρχή του.    

Η Μάργκαρετ Άτγουντ, αυτή η μεγάλη συγγραφέας, σε ένα βιβλίο της για τη γραφή, λέει ότι γράφουμε για να συνομιλήσουμε με τους νεκρούς μας. Αυτή η επιθυμία στάθηκε πράγματι για μένα ένα πολύ ισχυρό κίνητρο για να γράψω. Ένα άλλο ισχυρό κίνητρο ήταν η αγάπη μου για τη γλώσσα και τη λογοτεχνία. Η γλώσσα και οι γλώσσες -υποσύνολα της μητρικής-  που ακούμε, ζούμε και αναπνέουμε  από τη γέννησή μας αλλά και πολύ πιο  πριν από αυτή, κουβαλάνε  το απόσταγμα της ανθρώπινης εμπειρίας και  διαμορφώνουν σε μεγάλο βαθμό τον εσωτερικό μας κόσμο και τον τρόπο που βλέπουμε τον εξωτερικό. Έτσι η λογοτεχνία, που η πρώτη ύλη και το όργανό της είναι η γλώσσα, μοιάζει με τον αέναο κύκλο του νερού. Μια εικόνα από τους Άθλιους του Ουγκό, τον Δον Κιχότη, ένα ποίημα του Άρη Αλεξάνδρου «έσταξαν» μέσα μου την ιδέα της «Ζήλου». Φυσικά όλα αυτά ζυμώνονται με τη ζωή του καθενός, το βίωμά του, με την ιστορία του και με την Ιστορία. Αλλά και αυτή η ζύμωση μέσω της γλώσσας γίνεται.

Στη νήσο « Ζήλο», τον τόπο όπου εξελίσσεται η αστυνομική υπόθεση του βιβλίου οι προσωπικές ιστορίες των ηρώων συνδιαλέγονται με την Ιστορία. Μπορείς να τη δεις ως ένα ιστορικό παλίμψηστο όπου  στοιχεία που συνθέτουν την κεντρική ιστορία του βιβλίου, τον φόνο του παπά και την εξιχνίασή του, έχουν επαναληφθεί με διάφορες παραλλαγές και αποτυπωθεί πολλές φορές μέσα στον χρόνο και στον χώρο. Υπάρχει η ιστορία των Ζηλωτών της Θεσσαλονίκης, η τουρκοκρατία και ο απελευθερωτικός αγώνας, ιδιαίτερα και χαρακτηριστικά στιγμιότυπα από τις ιστορίες πολλών νησιών, οι πρόσφυγες παλιοί και νέοι, ο εμφύλιος και ο απόηχός του, η εξορία ως προσφυγιά μέσα στην πατρίδα. Όλα αυτά διαπερνούν την υπόθεση, θίγονται και ανιχνεύονται μέσα από τις προσωπικές ιστορίες των ηρώων του βιβλίου, διαμορφώνουν και ερμηνεύουν τους χαρακτήρες και κατευθύνουν τη στάση και τη δράση τους στα τρέχοντα  προβλήματα που συνθέτουν την πλοκή.

Οι χαρακτήρες της Ζήλου, παρ’ όλες τις αντιφάσεις τους και τις αστείες πλευρές τους, είναι ζόρικοι χαρακτήρες, δεν κουμαντάρονται εύκολα. Αλλού ήθελα να τους πάω εγώ κι αλλού με πήγαιναν εκείνοι. Παρ’ όλα αυτά μου κράτησαν καλή παρέα όσο έγραφα το βιβλίο και ελπίζω να κάνουν το ίδιο και για τον αναγνώστη. Εκτός από τον δολοφόνο ψάχνουν, άλλοι με μεγαλύτερο και άλλοι με μικρότερο ζήλο, με περισσότερη ή λιγότερη ειλικρίνεια, να διαβάσουν και να ερμηνεύσουν την πραγματικότητα  και την ιστορία τους, να καταλάβουν  τον εαυτό τους τις αντιφάσεις του και τις ρίζες του. Και ταυτόχρονα ζητάνε να ελευθερωθούν από αυτές. Γιατί όπως λέει και ο Ζαχαρίας, ο εκκλησιαστικός ντετέκτιβ που αναλαμβάνει να διαλευκάνει το έγκλημα, καθηγητής του Εκκλησιαστικού Δικαίου,  πρόσφυγας από πάππου προς πάππο που αναζητά τον χαμένο του πατέρα και τον άγνωστο εαυτό του: «…Ευτυχώς δεν μας καθορίζουν οι πρόγονοί μας και η ιστορία τους, είμαστε άνθρωποι κι έχουμε μια σπίθα Θεού μέσα μας, κι αυτή η σπίθα είναι η ελευθερία μας. Κάθε στιγμή αυτοπροσδιοριζόμαστε. Μας καθορίζουν οι επιλογές μας».

Δείτε περισσότερα για το βιβλίο και την συγγραφέα ΕΔΩ

Ένας ιδιόρρυθμος παπάς που τα βάζει με θεούς και δαίμονες βρίσκεται δολοφονημένος στη Ζήλο, ένα αιγαιοπελαγίτικο νησί που μαστίζεται από την κρίση και το προσφυγικό και κουβαλάει μια βαριά ιστορία.

Ο Ζαχαρίας Αρμενίδης, καθηγητής του Εκκλησιαστικού Δικαίου, πρόσφυγας από μάνα και πατέρα, με βαριά ιστορία επίσης, αναλαμβάνει  για λογαριασμό της Εκκλησίας την έρευνα για τον φόνο. Στην υπόθεση μπλέκονται αιρετικές ομάδες, ακτιβιστές, καναλάρχες, έμποροι ναρκωτικών και μπράβοι.

Στην πορεία αναζήτησης της αλήθειας προκύπτουν ευρύτερα ερωτήματα, όπως τι είναι πραγματικότητα και πώς μας αποκαλύπτεται, αν υπάρχει καλή ή κακή βία και πώς μπορεί να σπάσει ο φαύλος κύκλος της, ή πώς αντιλαμβάνεται η τέχνη την αλήθεια, και τι σχέση μπορεί να έχει ο Στάλιν με τον Βέγγο.

Οι απαντήσεις που δίνουν οι εμπλεκόμενοι στην υπόθεση οδηγούν τον καθηγητή-εκκλησιαστικό ντετέκτιβ να σχηματίσει μια πολύ διαφορετική εικόνα για το έγκλημα, το νησί, τους ανθρώπους αλλά και τον εαυτό του, απ’ αυτήν που είχε στην αρχή της ιστορίας. Θα καταφέρει ο Ζαχαρίας Αρμενίδης να ξετυλίξει το κουβάρι αυτής της μπερδεμένης ιστορίας;

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ

Η Αρετή Πάνου  γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε Φυσική στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας τη δεκαετία του ’70. Εργάστηκε ως πληροφορικός σε τράπεζα και σήμερα ζει στο Γραμματικό Αττικής. Αναγνώστρια από τη φύση της, πέρασε στο γράψιμο  από αγάπη.

Έχει εκδώσει δύο συλλογές διηγημάτων: «Μήτρα με αγκάθια», 2010, εκδόσεις Λαγουδέρα, «Κωμικοτραγική», 2016, εκδόσεις Carpe Librum. Το μυθιστόρημά της «Ζήλος» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πνοή.