ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΚΑΛΛΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ "Ο ΒΑΡΔΑΡΗΣ ΦΥΣΑΓΕ ΛΕΡΟΣ" ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΝΟΗ

 ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΚΑΛΛΙΑΣ 

για το "Ο ΒΑΡΔΑΡΗΣ ΦΥΣΑΓΕ ΛΕΡΟΣ"

από τις εκδόσεις ΠΝΟΗ.

Ο Βαρδάρης Φύσαγε Λερός είναι ένα ιστορικό μυθιστόρημα το οποίο διαδραματίζεται σε δύο τόπους.

Η κύρια μυθιστορία του βιβλίου αγκαλιάζει και εκτυλίσσεται γραμμικά με την πραγματική ιστορία μεταξύ 1941-1943 στη Θεσσαλονίκη, έχοντας ως πρωτεύον σκηνικό το Εβραϊκό πογκρόμ. Ο Αλμπέρτο και η Αλέγρα, ένα νεαρό ζευγάρι εβραίων, βιώνει όλα τα τραγικά γεγονότα της σκοτεινής εκείνης περιόδου, από την μέρα που πάτησε η Γερμανική μπότα στη Θεσσαλονίκη μέχρι και την άνοιξη του 1943, όπου 50.000 Έλληνες Εβραίοι Θεσσαλονικείς στοιβάχτηκαν στα τρένα για το Άουσβιτς-Μπίρκεναου. Στο μύθο μας, πλάι στο νεαρό ζευγάρι, θα δούμε τις αντιδράσεις του τυπογράφου Μιχαέλ, πατέρας της Αλέγρα και μαζί του την αρχιτεκτονική του δοσιλογικού τύπου της Θεσσαλονίκης, μέσα από την εφημερίδα «Νέα Ευρώπη». Όπως επίσης και τον αγώνα για επιβίωση του Γιάννου, φίλου του Αλμπέρτο.  Μέσα στην όλη μυθιστορία πρωταγωνιστικό ρόλο αναπόφευκτα λαμβάνει και η ίδια η πόλη της Θεσσαλονίκης, με την περιοχή των Εξοχών, τη συνοικία 151, το Ρεζί Βαρδάρ, τους δρόμους, τις ταβέρνες, τα γαλακτοπωλεία και εν γένει τα αρώματα και την αίσθηση μια πολυπολιτισμικής πόλης.

Επίσης δεν λείπουν από το βιβλίο και πραγματικές προσωπικότητες της εποχής, όπως ο Γιώργης ο Δαλαμάγκας με την γνωστή ταβέρνα του τα Κούτσουρα του Δαλαμάγκα, ο Κώστας Βαντσάρλας με τη επίσης γνωστή ταβέρνα της εποχής οι Λεχρίτες του Βαντσάρλα, ο Σκεντέρμπεης Σουλεϊμάνοβιτς, κοσσοβάρος Γαλακτοπώλης, ο Γιάννης Κάνάκης, ιδρυτής της αντιστασιακής εφημερίδας Ελευθερία. Αλλά και πλήθος από τις φιγούρες εκείνες που έζεχναν προδοσία από χιλιόμετρα. Πρόσωπα που καταγράφηκαν ως δοσίλογοι μέσα από τις δοσιλογικές δίκες της Θεσσαλονίκης αλλά και από τη βιβλιογραφία, όπως ο Σπυρίδης, ο Πούλος, ο Αγάθος, ο Φον Γιοσμάς και άλλοι.

Ταυτόχρονα όμως ο κόσμος του Βαρδάρη, εκτυλίσσεται και στη Σαμοθρακική Περαία. Στην Αλεξανδρούπολη, τη Μάκρη και το Δέλτα του Έβρου την ίδια περίοδο. Ο μύθος εξυφαίνει τη ζωή δύο νεαρών ψαράδων, του Λευτέρη και του Δημήτρη, αλλά και ενός γερόλυκου των θαλασσών του καπτάν Μουράτ, μέσα από τις σκληρές συνθήκες της Βουλγαρικής κατοχής. Η ψαρική τέχνη της περιοχής, τα όμορφα τοπία κάτω από τη σπηλιά του Κύκλωπα, και το μυστηριώδες αλλά και ταυτόχρονα μαγικό Δέλτα του Έβρου λαμβάνουν ρόλο στην εξέλιξη του βιβλίου. Στην Αλεξανδρούπολη θα ζήσουμε το ξημέρωμα της 3 Μαρτίου 1943, όπου οι 42 Εβραίοι της πόλης θα εκτοπιστούν προς το άγνωστο, και τον Λευτέρη, αυτόπτη μάρτυρα των τραγικών γεγονότων.

Η σύνδεση των πρωταγωνιστών από τη Θεσσαλονίκη και την Αλεξανδρούπολη αναπόφευκτη…

Η έμπνευση για τη δημιουργία του κόσμου του Βαρδάρη απορρέει αρχικά από την αντίληψη περί της ασέβειας της ιστορίας, αλλά και της σιωπής, κύρια, της πόλης της Θεσσαλονίκης να αντιπαρατεθεί με τα γεγονότα που εκτυλίχθηκαν στους κόλπους της.

Χαρακτηριστικότερος τόπος τη πόλης η Πλατεία Ελευθερίας. Μια πλατεία με βαριά ιστορία την οποία ως σύγχρονοι νέο-Έλληνες την έχουμε καταστήσει σε ένα άχαρο σταθμό αυτοκινήτων.

Ο Δανός φιλόσοφος Σέρεν Κίρκεγκορ είχε αναφέρει για τη σημασία του παρελθόντος και σε σχέση με την κατανόηση του παρόντος και του μέλλοντος «Τη ζωή πρέπει να τη ζούμε προς τα εμπρός, μπορούμε όμως να την κατανοήσουμε μόνο κοιτώντας προς τα πίσω»

Ταυτόχρονα όμως κινητήριος δύναμη, για το χτίσιμο του κόσμου του Βαρδάρη, αποτέλεσε και η αγάπη μου για την ιστορία της πόλης μου, της Αλεξανδρούπολης, όπου και ήθελα εξαρχής να λάβει έναν καταλυτικό ρόλο της μυθιστορίας.

Φύση και θέση ων πολιτικό, κατά την Αριστοτελική έννοια, η ζωή μου περιβάλλεται διαρκώς με αναγνώσματα πολιτικής, οικονομίας αλλά και ιστορίας. Οπότε άπαξ και αποφάσισα να αναμετρηθώ με το ονειροπάλεμα των λέξεων και της λογοτεχνίας δεν θα μπορούσα να αφήσω απ’ έξω την ιστορία, και την πολιτική οικονομία. Γι αυτό στο κόσμο του Βαρδάρη ο μύθος, η ιστορία, η πολιτική συνευρίσκονται σε ένα χορό  με τις λέξεις, ενώ το μουσικό μοτίβο και ο ρυθμός να αναδίδονται από τους δρόμους της Θεσσαλονίκης και τα τοπία της Σαμοθρακικής Περαίας.

Όσον αφορά το τι θα αποκομίσει ο αναγνώστης, πέρα από την ευελπιστώ ευχάριστη και ρέουσα γραφή,  Ο Βαρδάρης Φύσαγε Λερός αποπνέει έναν έντονο αντιπολεμικό και αντιρατσιστικό άνεμο καθώς είναι φανερή η αναρώτηση των πρωταγωνιστών για τη ματαιότητα του πολέμου, για τον άνθρωπο με το κοντό μουστάκι που αιματοκύλισε τον κόσμο, για τους Εθνικούς εγωισμούς, για την πατρίδα που στο χακί σε ντύνει και σου πιπιλά το μυαλό για μεγάλες ιδέες,  φτάνοντας μέχρι και στην ματαιότητα του ηρωισμού.

Ο Γιάννος με εφηβική αφέλεια ρωτά…  «γιατί τους Εβραίους;» «μήπως μετά θα πάρουν σειρά και άλλοι… αφού φτάνει το ψωμί για όλους» συνεχίζει. Ενώ ο Αλμπέρτο δείχνοντας τις  σκλήθρες του χαρακτήρα του, όταν του έγινε πρόταση να συμμετάσχει στην αντιστασιακή εφημερίδα Ελευθερία απάντησε «οι ήρωες της Αλβανίας, του Ρούπελ, του Οχυρού ήθελαν να γίνουν ήρωες, ή απλά βρέθηκαν στη λάθος στιγμή; Αν είχαν να επιλέξουν … ποια θα ήταν η απάντηση τους;»

Δίνοντας πρόσθετα στοιχεία για του χαρακτήρες του βιβλίου θα ήθελα να επισημάνω ότι δεν ήθελα επ’ ουδενί να δημιουργήσω ηθικοπλαστικά δομημένους ήρωες. Αυτοσκοπός μου εξ αρχής ήταν, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, να αναδείξω την γρέζα πλευρά του χαρακτήρα των πρωταγωνιστών και όχι τη λεία και καλαίσθητη όψη τους. Για το λόγο αυτό ο αναγνώστης θα αναμετρηθεί και ο ίδιος με τα διλήμματα των πρωταγωνιστών.

 

Με βαθιά εκτίμηση

Παντελής Κάλλιας

Δείτε περισσότερα για το βιβλίο και τον συγγραφέα ΕΔΩ

«Ο δρόμος προς το Άουσβιτς χτίστηκε από το μίσος, αλλά στρώθηκε από την αδιαφορία».

Ian Kershaw

Ο Βαρδάρης φύσηξε λερός από τη μέρα που η γερμανική μπότα πάτησε στη Θεσσαλονίκη, στις 9 Απριλίου του 1941. Μεγαλύτερο θύμα του κατακτητή, οι 50.000 ψυχές των Ελλήνων Εβραίων της Θεσσαλονίκης, οι οποίοι καταδιώχτηκαν μέχρι την οριστική τους εξόντωση την άνοιξη του 1943. Πρωταγωνιστές του βιβλίου, ένα νεαρό ζευγάρι Εβραίων, η Αλέγρα και ο Αλμπέρτο, οι οποίοι θα νιώσουν στο πετσί τους κάθε καρφί που έμπηγαν οι Γερμανοί –σε συνεργασία με ντόπιους δωσίλογους– στο φέρετρο που ετοίμαζαν για την εβραϊκή κοινότητα.

Από τη συνοικία Ουζιέλ μέχρι το Ρεζί Βαρδάρ, από τα Κάστρα μέχρι την Παραλία και τη Συνοικία των Εξοχών με τα αρχοντικά, ο συγγραφέας μας δίνει το άρωμα, τη γεύση αλλά και τη σκοτεινή ομίχλη της Κατοχής που τύλιξε ολάκερη τη Θεσσαλονίκη.

Η μυθοπλασία παράλληλα εκτυλίσσεται και στη Σαμοθρακική περαία, στη Μάκρη, στην Αλεξανδρούπολη και στον Γκιαούρ Αντά, το σημερινό Δέλτα του Έβρου. Ντόπιοι ψαράδες, ο Λευτέρης, ο Δημήτρης και ο καπταν-Μουράτ διαβιούν την εκεί Βουλγαρική Κατοχή και το πογκρόμ εναντίον της τοπικής εβραϊκής κοινότητας.

Ένα αριστοτεχνικά γραμμένο μυθιστόρημα για τον πόλεμο, την αγάπη, το μίσος, την ελπίδα, που διεισδύει στην ανθρώπινη ψυχοσύνθεση, αποκαλύπτοντας τις φωτεινές αλλά και τις σκοτεινές πτυχές της.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ

Ο Παντελής Κάλλιας  γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1979. Κατάγεται από την Καλή Βρύση Δράμας, ενώ μεγάλωσε και ζει στην Αλεξανδρούπολη. Σπούδασε Οικονομικές Επιστήμες και έκανε μεταπτυχιακό στον τομέα Διεθνών Σπουδών της Νομικής Σχολής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης. Εργάζεται ως στέλεχος Οικονομικής Διεύθυνσης ενώ είναι παντρεμένος και έχει δύο παιδιά. «Ο Βαρδάρης Φύσαγε Λερός» είναι το πρώτο του μυθιστόρημα και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πνοή.