" Στο χέρι μας είναι να αρπάξουμε την ελπίδα, έστω και την τελευταία στιγμή ακόμη και τότε που πιστεύουμε πως όλα έχουν χαθεί."-ΜΑΡΙΑ ΤΣΑΚΙΡΗ ΑΦΟΥ!!!

Αύγουστος 2004. Η Ροζάνα ακούμπησε απαλά μέσα σε ένα τοσοδά ξύλινο κουτάκι τα γεμάτα δίψα για ζωή όνειρά της, μαζί με μια κόκκινη γυαλιστερή χάντρα και μια φωτογραφία από τον Πάνορμο της Νάξου. Κάπου εκεί, ανάμεσα στα νεανικά της όνειρα και στη γαλάζια φουσκοθαλασσιά του Αιγαίου, στρίμωξε και κάτι ακόμα: μια μακρινή ημερομηνία που σημείωσε με πράσινο στιλό. Υποσχέθηκε να χαρίσει το κουτάκι στον Αλέξανδρο τη μέρα που θα ξεκινούσαν τα σχολεία, με την εφηβική σιγουριά πως, ύστερα από δέκα χρόνια, εκείνη θα είναι δικηγόρος και ο αγαπημένος της βραβευμένος συγγραφέας. Όμως, καθώς ύφαινε τα όνειρά της, τα λεπτά που κυλούσαν στο Μπεσλάν δημιουργούσαν ένα συγκλονιστικό σκηνικό, και η μοίρα έστηνε το δικό της τρομακτικό σενάριο. 

Ο Σεπτέμβριος του 2004, με την τριήμερη αιματηρή ομηρία μαθητών μέσα στο σχολείο τους, θα αφήσει πίσω του βαθιά θλίψη. Εκείνοι που θα τα καταφέρουν σκορπίζονται στους πέντε ανέμους. Για να προχωρήσουν στη ζωή, πρέπει να αναμετρηθούν με τις αναμνήσεις. Για να γίνει αυτό, πρέπει να περπατήσουν στους δρόμους όπου βάδισαν εκείνο το πρωί, να νιώσουν τις μυρωδιές που μύριζαν τις ατελείωτες ώρες της αιχμαλωσίας, να ακούσουν τα φτερουγίσματα των πουλιών, τους θορύβους της πόλης όταν ξυπνάει κι όταν κοιμάται. Πρέπει να σταθούν απέναντι στο στοιχειωμένο σχολείο και να βρουν το κουράγιο να το κοιτάξουν. Επειδή, ακόμα κι όταν όλα έχουν χαθεί, η ελπίδα πάντα μένει κάπου εκεί έξω. Θα απλώσουν το χέρι να την πιάσουν; Θα αφήσουν λίγο χώρο για να ριζώσει και πάλι στην ψυχή τους η αγάπη; Ο έρωτας; Θα μπορέσουν να ξεχάσουν το χτες, να ζήσουν το σήμερα και να ονειρευτούν το αύριο; Υπάρχει αύριο για τα παιδιά του Μπεσλάν;

·       Ο «Θλιμμένος Σεπτέμβρης» στηρίζεται στα γεγονότα του Μπεσλάν και μας φέρνει στο μυαλό εκείνες τις τρεις μέρες ομηρίας παιδιών στο σχολείο τους με την γνωστή τραγική κατάληξη. Πως αποφασίσατε να ασχοληθείτε μ’ αυτό το θέμα;

Η τραγωδία του Μπεσλάν ήταν ένα θέμα που δεν με συγκλόνισε απλά. Το μυαλό μου από εκείνο το πρωί της 1^ης Σεπτεμβρίου 2004 μέχρι και σήμερα βρίσκεται σ’ αυτήν την πόλη, σ’ αυτούς τους ανθρώπους που έζησαν εκείνες τις τρεις ημέρες φρίκης. Όπως αναφέρω και στον πρόλογο του βιβλίου, ήταν το θέμα που περισσότερο από κάθε άλλο ήθελα να καλύψω δημοσιογραφικά. Έτσι, λοιπόν, άρχισα να συγκεντρώνω ψηφιακό υλικό. Τον Σεπτέμβρη του 2005 συνόδευσα το δικό μου παιδί στην πρώτη του μέρα στο σχολείο. Όταν είδα έναν άντρα ντυμένο με ρούχα παραλλαγής και άρβυλα τρόμαξα. Αν και ήταν παράλογη η σκέψη που έκανα, αγκάλιασα τον γιό μου κι έκανα ένα βήμα πίσω, φοβούμενη πως κάτι κακό θα συμβεί, το οποίο όπως αντιλαμβάνεστε δεν ήταν τίποτε άλλο παρά μόνο παιχνίδια του μυαλού. Ήταν όμως και η αιτία η έρευνά μου, με τη συλλογή φωτογραφιών και δημοσιευμάτων να ενταθεί. Κάποια στιγμή βρέθηκα να κοιτώ μια φωτογραφία που έκανε πιο έντονη τη σκέψη να κάνω ένα εκτενές ρεπορτάζ. Μα, τι να πρωτογράψεις σ’ ένα ρεπορτάζ; Καθώς τα χρόνια περνούσαν εγώ συνέχιζα να εμπλουτίζω το υλικό μου. Την απόφαση να γράψω ένα βιβλίο που θα στηρίζεται σ’ εκείνα τα γεγονότα την πήρα όταν πληροφορήθηκα πως ένα παιδί του Μπεσλάν επισκέφθηκε την Νάξο με την οικογένειά του. Κάπως έτσι γεννήθηκε ο «Θλιμμένος Σεπτέμβρης».

·       Το μυθιστόρημά σας στηρίζεται σε πραγματικά γεγονότα και είναι η δεύτερη συγγραφική σας δουλειά, μετά την πραγματική ιστορία της Ιφιγένειας, που μας συγκλόνισε. Σας ενδιαφέρουν μόνο οι αληθινές ιστορίες;

Ό,τι βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα ή είναι αληθινή ιστορία, σίγουρα μου προκαλεί το ενδιαφέρον. Αν πρόκειται να δω μια ταινία που βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα ή να επιλέξω ένα βιβλίο με την ίδια υποσημείωση, δε χρειάζεται καν να σκεφτώ. Πρέπει να ομολογήσω πως με τον «Θλιμμένο Σεπτέμβρη» έκανα ένα μεγάλο βήμα προς τη μυθοπλασία. Μένει τώρα να δούμε αν η μυθοπλασία θα συνοδεύσει και το επόμενο συγγραφικό μου βήμα.

·       Βρίσκουμε τους πρωταγωνιστές σας στο Μπεσλάν, στη Μόσχα, στην Αγία Πετρούπολη και όχι μόνο. Τους συναντάμε στον Χορτιάτη της Θεσσαλονίκης και στην Νάξο. Πως τα συνδυάσατε όλα αυτά;

Την ίδια στιγμή που τυχαία πληροφορήθηκα ότι ένα παιδί του Μπεσλάν ταξίδεψε στην Νάξο, είχα αποφασίσει πως το βιβλίο μου θα έχει άρωμα Ελλάδας. Πως θα παίξει σημαντικό ρόλο στο μυθιστόρημά μου. Η μυθοπλασία έβαλε το … χεράκι της στην έμπνευση κι έτσι ο βασικός πρωταγωνιστής μου ο Αλέξανδρος έχει ελληνική καταγωγή, η δε γιαγιά του η Αθηνά ζει τον περισσότερο καιρό στον Χορτιάτη της Θεσσαλονίκης. Η Νάξος, δε, έχει ένα πολύ ενδιαφέρον κεφάλαιο το οποίο θα προσφέρει στον αναγνώστη μεγάλη συγκίνηση.

·       Αναμφίβολα η αιματηρή ομηρία παιδιών συγκινεί αλλά συγχρόνως και εξαγριώνει τον αναγνώστη. Ποιο σημείο των μαρτυριών που καταγράψατε στο βιβλίο σας έκανε να συγκινηθείτε περισσότερο;

Η αγριότητα με την οποία οι ένοπλοι από την Τσετσενία συμπεριφέρθηκαν στους όμηρους και ειδικά στα παιδιά, χωρίς να παραβλέπω την αδιαμφισβήτητη αλήθεια πως κι εκείνοι έχασαν παιδιά – συζύγους – γονείς από ρωσικά στρατεύματα κατά την πολύχρονη εμπόλεμη κατάσταση στην οποία η Τσετσενία επιζητούσε την ανεξαρτησία της.

Τις τρεις ημέρες ομηρίας των παιδιών και μέχρι να γίνει η επέμβαση του στρατού εκτελέστηκαν εν ψυχρώ πολλά παιδιά. Υπάρχει μία μαρτυρία, όμως,  παιδιού που είδε τον φίλο του να τρέχει να πιεί νερό μόλις κατάφερε να το σκάσει από το παράθυρο και το πυροβόλησαν τη στιγμή που έσκυβε στη βρύση για να ξεδιψάσει. Δημιουργώντας αυτήν την εικόνα στο μυαλό μου ισοπεδώθηκα.

·       Ο «Θλιμμένος Σεπτέμβρης» δεν ασχολείται μόνο με την τρομοκρατική επίθεση στο σχολείο του Μπεσλάν αλλά και με την εμπορία ανθρώπων. Ένα θέμα εξίσου επίκαιρο. Πως αποφασίσατε να το εντάξετε στο μυθιστόρημά σας;

Η επόμενη μέρα των παιδιών που επέζησαν ήταν για μένα ένα κεφάλαιο στο οποίο επιθυμούσα και έπρεπε να δώσω ιδιαίτερη σημασία. Η Ελένα, λοιπόν, που είναι μία από τις βασικές ηρωίδες μου τις τρεις ημέρες ομηρίας συνομιλούσε με την μικρή της αδερφή με τα χείλη, επειδή τους απαγόρευαν ακόμη και τον ψίθυρο. Το προσόν αυτό αξιολογήθηκε από μια ειδική ομάδα της Αστυνομίας που αναζητούσε τα ίχνη κυκλώματος εμπορίας ανθρώπων, η οποία θα πραγματοποιούσε ηλεκτρονική δημοπρασία παιδιών και την ενέταξε στο δυναμικό της. Θεώρησα, σκόπιμο να εντάξω στην ιστορία μου ένα μεγάλο κεφάλαιο για το trafficking, καθώς αποτελεί μια μεγάλη πληγή της κοινωνίας, όχι μόνο στην Ευρώπη αλλά σε ολόκληρο τον κόσμο. Τα νούμερα που κατά καιρούς έρχονται στη δημοσιότητα είναι τρομακτικά. Όπως αναφέρω και στο βιβλίο μόνο ένας στους 100 χιλιάδες εμπόρους καταδικάζονται και το χειρότερο; Μόνο το 1% των θυμάτων διασώζονται. Και όχι μόνο. Η Ελλάδα δεν αποτελεί μόνο ένα πρώτης τάξεως πέρασμα για τα κυκλώματα που εμπορεύονται ανθρώπους αλλά είναι και μία χώρα στην οποία ανθεί το sex trafficking. Δε θέλω καν να σχολιάσω την ειδησεογραφία των τελευταίων ημερών με πολιτικό πρόσωπο που εμπλέκεται σε παρόμοια υπόθεση. Και δεν είναι η μοναδική …

·       Το γεγονός πως επί σειρά ετών εργαστήκατε ως δημοσιογράφος πόσο σας βοηθάει στη συγγραφή;

Για μένα κάθε βιβλίο που γράφω είναι ένα μεγάλο ρεπορτάζ. Όταν εργαζόμουν ως δημοσιογράφος είχα στη διάθεσή μου περιορισμένο αριθμό λέξεων και άρα δεν μπορούσα να ελιχθώ όπως ήθελα. Τώρα που κανείς δεν με περιορίζει νιώθω πραγματικά πως μπορώ να συνεχίσω να δημιουργώ χωρίς άγχος. Και σίγουρα ο μεγάλος βοηθός σ’ αυτήν την όμορφη πορεία είναι η εμπειρία που μου έδωσε στο γράψιμο η δημοσιογραφία.

·       Διαβάζοντας το βιβλίο σας εύκολα αντιλαμβάνεται κάποιος πως προηγήθηκε μια μεγάλη έρευνα. Από πού αντλήσατε πληροφορίες;

Όταν οι ένοπλοι ζήτησαν από όλους να πετάξουν τα κινητά τους τηλέφωνα και τις βιντεοκάμερες, μια κάμερα βρέθηκε στα χέρια ενός τρομοκράτη, ο οποίος βιντεοσκόπησε τις πρώτες ώρες ομηρίας. Με βάση εκείνα τα πλάνα δημιουργήθηκαν δυο ντοκιμαντέρ, που είδα αμέτρητες φορές:  «Τρεις μέρες τον Σεπτέμβρη», σε αφήγηση της Julia Roberts και «Τα παιδιά του Μπεσλάν» παραγωγής BBC, όπου παιδιά και γονείς που επέζησαν μιλούν για τις ατελείωτες ώρες που έζησαν χωρίς νερό και φαγητό, στοιβαγμένοι στο πάτωμα μια αίθουσας γεμάτη συντρίμμια. Κάποιες από τις συγκλονιστικές μαρτυρίες επιζώντων τις χρησιμοποίησα αυτούσιες. Συγχρόνως διάβασα δημοσιεύματα του ελληνικού και ξένου Τύπου, που είχα στη διάθεσή μου ηλεκτρονικά.

·       Αν και το βιβλίο πραγματεύεται μια πολύ θλιβερή ιστορία, σε πολλά σημεία του υπάρχει διάχυτη η αισιοδοξία και η ελπίδα. Αυτό θέλατε να εισπράξουν οι αναγνώστες σας;

Ναι, πάντα η ελπίδα υπάρχει κάπου εκεί έξω. Τα παιδιά του Μπεσλάν το γνωρίζουν καλά αυτό και μας διδάσκουν πως όσο αναπνέεις πρέπει να πολεμάς για τη ζωή σου, για το αύριο. Και δεν χρειάζεται να ζήσεις μια τόσο μεγάλη  τραγωδία για να το κάνεις. Η ζωή μας είναι γεμάτη εκτός από καλές στιγμές και από πολλές μικρές ή μεγαλύτερες τραγωδίες. Στο χέρι μας είναι να αρπάξουμε την ελπίδα, έστω και την τελευταία στιγμή ακόμη και τότε που πιστεύουμε πως όλα έχουν χαθεί.

·       Ποια τα μηνύματα που δέχεστε εσείς ή η Ιφιγένεια από αναγνώστες; Μετά την κυκλοφορία του πρώτου σας βιβλίου άλλαξε κάτι ως προς την αντιμετώπιση παρόμοιων περιστατικών;

Τόσο η Ιφιγένεια όσο κι εγώ δεχθήκαμε πολλά μηνύματα μετά την έκδοση του βιβλίου. Στην πλειοψηφία τους ήταν μηνύματα που χειροκροτούσαν την απόφασή μας η ιστορία αυτή να γραφτεί σε σκληρή γλώσσα. Δεχθήκαμε επίσης και αρκετά μηνύματα από κάποιους που δεν το ολοκλήρωσαν ποτέ, επειδή θεώρησαν πως ήταν πολύ σκληρό για τις αντοχές τους.

Δυο χρόνια μετά την έκδοση της «Ιφιγένειας» δεν έχω αλλάξει την αρχική μου άποψη, πως μια τόσο σκληρή αλήθεια μόνο σκληρά μπορεί να γραφεί. Δεν μπορεί σ΄ ένα τέτοιο βιβλίο να χρησιμοποιήσεις λογοτεχνικούς καλλωπισμούς. Η αλήθεια είναι τόσο ωμή, που μόνο ωμά μπορείς να την αποδώσεις.

Το εντυπωσιακό, όμως, είναι πως επικοινώνησαν μαζί μας πολλές γυναίκες από Ελλάδα αλλά και Κύπρο που αντιμετωπίζουν μέσα στο σπίτι τους την παιδική σεξουαλική κακοποίηση και δεν τολμούν να κάνουν αυτό που έκανε η ηρωίδα μου: Να σπάσουν τον κύκλο της σιωπής.

·       Τώρα που δώσατε ένα συγκεκριμένο δείγμα γραφής και μια συγκεκριμένη συγγραφική ταυτότητα, σκέφτεστε να συνεχίσετε έτσι; Άραγε θα δούμε κάποτε την υπογραφή σας σ’ ένα ερωτικό ή ρομαντικό βιβλίο;

Νομίζω πως δύσκολα θα άλλαζα συγγραφική ταυτότητα. Τώρα, αν θα γράψω κάποιο ερωτικό η ρομαντικό βιβλίο … Καλό είναι ποτέ να μη λες ποτέ! Αλλά και πάλι το βρίσκω λίγο απίθανο.

Σας ευχαριστώ πολύ για τη φιλοξενία.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ

H ΜΑΡΙΑ ΤΣΑΚΙΡΗ γεννήθηκε στην Κατερίνη και ζει στη Θεσσαλονίκη. Φοίτησε σε ιδιωτική σχολή δημοσιογραφίας και εργάστηκε ως συντάκτρια και ανταποκρίτρια σε εφημερίδες, περιοδικά αλλά και στο ραδιόφωνο. Ασχολήθηκε κυρίως με το αστυνομικό και ελεύθερο ρεπορτάζ, ενώ επί δύο δεκαετίες δραστηριοποιήθηκε στον χώρο της τοπικής αυτοδιοίκησης και εργάστηκε ως υπεύθυνη γραφείου Τύπου. Είναι μέλος της ΕΣΗΕΜ-Θ. Από τις Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ κυκλοφορεί το μυθιστόρημά της ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ – Ο ΚΥΚΛΟΣ ΤΗΣ ΣΙΩΠΗΣ και ΘΛΙΜΜΕΝΟΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΗΣ.