Η ΑΝΝΑ ΦΩΤΙΟΥ ΔΙΑΒΑΖΕΙ "ΠΕΙΘΩ" ΤΗΣ ΤΖΕΗΝ ΟΣΤΕΝ ΑΦΟΥ!!!

Τι μπορεί να πει κανείς για τη ρομαντική πένα της βικτοριανής αγαπημένης πολλών γυναικών και όχι μόνο, συγγραφέως όλων των εποχών;

Όλοι οι κριτικοί και οι σχολιαστές των έργων της καταλήγουν στο ίδιο συμπέρασμα: Το έργο της, βασισμένο στη ρεαλιστική αφήγηση, γεμάτο μεστούς χαρακτήρες και αληθοφανείς καταστάσεις αποτελεί τον πυλώνα του σύγχρονου ρεαλιστικού μυθιστορήματος. Γραφή απαλλαγμένη από περιττά λογοτεχνικά τερτίπια και ψυχολογικά πορτραίτα ηρώων είναι από τα κύρια στοιχεία που καθιστούν τα μυθιστορήματα της αληθινά αριστουργήματα. Οι χαρακτήρες που ξεπηδούν από τα γραπτά της είναι τόσο ρεαλιστικοί και πειστικοί χαρίζοντας μας, όχι μόνο, ένα πλούσιο κοινωνικό πανόραμα της Αγγλίας των αρχών του 19ου αι., αλλά και μία διεισδυτική ματιά στο κοινωνικό γίγνεσθαι της εποχής της.

Mε τη λεπτή της ειρωνεία, την κριτική της ματιά, το καυστικό της σχόλιο στην αλαζονική και υποκριτική κοινωνία του 19^ου αιώνα, παρουσιάζει τα στοιχεία εκείνα που χαρακτήριζαν την εποχή της ˙ την υποκρισία, τη συμβατικότητα, το γάμο ως αποκατάσταση και εμπορική συναλλαγή, απαλλαγμένο από συναισθήματα. Και όλα περικλειόμενα μέσα σε μια φράση:

It is a truth universally acknowledged, that a single man in possession of a good fortune, must be in want of a wife.

Η γραφή της επαινέθηκε από πολλούς της εποχής της, με αποκορύφωμα τον Ουόλτερ Σκοτ, ο οποίος θαύμασε την ειλικρίνεια της περιγραφής της, χαιρέτισε τη ζωντανή της αφήγηση, εγκωμίασε τους ρεαλιστικούς της χαρακτήρες, θαύμασε τις αληθοφανείς καταστάσεις, χαρακτηρίζοντας τέλος το έργο της ως θησαυρό ψυχολογικών πορτρέτων που το καθιστούν πραγματικά αριστούργημα.

Άλλος ένας κριτικός της εποχής της ο κριτικός George Henry Lewes, μετέπειτα σύντροφος της μεγάλης βικτοριανής μυθοστοριογράφου Τζόρτζ Έλιοτ, έθεσε το έργο και τη γραφή της Ώστεν ως μοντέλο γραφής. Μια κίνηση που δεν εκτιμήθηκε από την εξίσου γνωστή και πολυαγαπημένη συγγραφέα της εποχής, τη Σαρλότ Μπροντέ. Μάλιστα η κριτική αυτή στάθηκε αφορμή να σχολιάσει αρνητικά η Μπροντέ το έργο της Ώστεν, χαρακτηρίζοντάς το πεζό, επιφανειακό, χωρίς πάθος.

Η αλήθεια είναι ότι τα έργα της Τζέην Ώστεν είναι αντιπροσωπευτικά δείγματα εκμάθησης δημιουργικής γραφής καθώς μέσα σε αυτά είναι ξεκάθαρα τα 5 βασικά συστατικά κάθε πετυχημένης ιστορίας. «Βλέπουμε» δυνατούς πρωταγωνιστές με τους οποίους ταυτιζόμαστε ζώντας την καθημερινότητά τους και συμπάσχοντας με τα προβλήματά τους. Η σύγχυση είναι εμφανής σε κάθε έργο γεννώντας μας συναισθήματα άγχους και αγωνίας που εκτοξεύονται στα ύψη με την κλιμάκωση των γεγονότων. Η ανακάλυψη που αποτελεί ορόσημο για την εξέλιξη της ιστορίας και συγκεκριμένα για τις αποφάσεις και τη στάση του ήρωα έρχεται σαν από μηχανής θεός και μας λυτρώνει από την ψυχοφθόρα ψυχολογική κατάσταση της αγωνίας. Η μεταμόρφωση του ήρωα στο φινάλε της ιστορίας είναι τόσο εμφανής, μέσα από την ωριμότητα που τον χαρακτηρίζει ώστε η αλαζονεία γίνεται ταπείνωση, η περηφάνεια μετριοφροσύνη, ο παρορμητισμός σοφία, η υπομονή επιβράβευση.

Κατά την ταπεινή μου άποψη το αριστούργημα της Ώστεν είναι η Πειθώ. Πρόκειται για το τελευταίο ολοκληρωμένο έργο της και τονίζει τη δεύτερη ευκαιρία στην ζωή μας. Αλήθεια πόσοι έχουν αυτήν την ευκαιρία; Πόσοι αποφασίζουν να τη αδράξουν, να τολμήσουν να βγουν από τη συμβατικότητα της ρουτίνας και της καθημερινότητάς τους και να ζήσουν πραγματικά, αληθινά, έτσι όπως οι ίδιοι θέλουν, τολμώντας να διώξουν τα δεσμά της συμβατικότητας, του καθωσπρεπισμού και της υποκρισίας;

Το έργο με εμφανή την ειρωνική διάθεση και την ακρίβεια στην περιγραφή των συναισθημάτων, μιλά για την Άνν Έλιοτ, μια μεγάλη για τα δεδομένα της εποχής της κοπέλας – 27 χρονών- που ασφυκτιά στο οικογενειακό περιβάλλον της. Με έναν ματαιόδοξο, σπάταλο πατέρα που αυτοαποκαλείται βαρονέτος, με μια μεγαλύτερη αλαζόνα αδερφή που ακολουθεί τον πατέρα της κατά γράμμα, η Ανν στρέφεται στη φίλη της την λαίδη Ράσελ, η οποία όμως κατάφερε πριν οχτώ χρόνια, να την πείσει να ακυρώσει τον αρραβώνα της με τον απλό ναυτικό τότε Φρέντερικ Γουέντγουορθ, μολονότι γνώριζε πολύ καλά ότι η ίδια ήταν ερωτευμένη μαζί του. Τώρα, οχτώ χρόνια μετά, ο Φρέντερικ επιστρέφει στην ζωή της, έχοντας αποκτήσει πλέον και το αξίωμα του πλοιάρχου, συνοδευόμενος από μια αξιοσέβαστη περιουσία, για να την κάνει να συνειδητοποιήσει ότι όλα αυτά τα χρόνια δεν έπαψε στιγμή να τον αγαπά.

Το μεγαλείο της Ώστεν όμως στο έργο αυτό, ξεδιπλώνεται στο γράμμα του Φρέντερικ όπου αποκαλύπτει την αλήθεια των συναισθημάτων του απέναντί της. Ένα δείγμα αληθινής, αγνής, αντρίκιας αγάπης!

Δεν μπορώ άλλο ν' ακούω και να σωπαίνω. Πρέπει να σας μιλήσω με όποια μέσα διαθέτω. Μου σπαράζετε την καρδιά. Ο μισός ζω μες την αγωνία, ο μισός μες την ελπίδα. Μη μου πείτε ότι είναι πια πολύ αργά, ότι τα ανεκτίμητα αυτά συναισθήματα χάθηκαν παντοτινά. Σας προσφέρω τον εαυτό μου με καρδιά ακόμα πιο δική σας τώρα απ' όσο τότε που κοντέψατε να τη ραγίσετε πριν οχτώμιση χρόνια. Μην τολμήσετε να πείτε ότι ο άνδρας λησμονεί πιο γρήγορα, ότι η δική του αγάπη ζει λιγότερο. Μόνο εσάς αγάπησα. Άδικος μπορεί να υπήρξα, αδύναμος και μνησίκακος υπήρξα πράγματι, μα ποτέ άστατος. Μόνο εσείς με φέρατε στο Μπαθ. Μόνο για σας σκέφτομαι και κάνω σχέδια-δεν το βλέπετε αυτό; Είναι δυνατόν να μην έχετε αντιληφθεί τους πόθους μου; Δεν θα περίμενα ούτε καν αυτές τις δέκα μέρες, αν ήταν δυνατόν να διαβάσω τα αισθήματα σας όπως πιστεύω ότι έχετε εισδύσει εσείς στα δικά μου. Μετά βίας γράφω. Κάθε στιγμή ακούω και κάτι που με συνθλίβει. Χαμηλώνετε τη φωνή σας, αλλά εγώ διακρίνω τους τόνους αυτής της φωνής ακόμα κι όταν δεν είναι πια αντιληπτά στους άλλους. Υπέροχο, εξαίσιο πλάσμα! Ναι, είστε δίκαιη απέναντι μας. Ορθώς πιστεύετε ότι υπάρχει αληθινή αγάπη και σταθερότητα στους άνδρες. Πστέψτε ότι αυτή είναι ολόθερμη ,άκρως απαρέγκλιτη στον Φ.Ο. (Φρέντερικ Ουέντγουορθ)

Πρέπει να φύγω, αβέβαιος για τη μοίρα μου, αλλά θα γυρίσω πάλι εδώ ή θ' ακολουθήσω την παρέα σας το συντομότερο δυνατόν. Μια σας λέξη, ένα σας βλέμμα, θα είναι αρκετά για να καθορίσουν αν θα μπω στο σπίτι του πατέρα σας, απόψε, ή ποτέ.

Αλήθεια, ποια γυναίκα δεν θα λύγιζε αν άκουγε ή διάβαζε τέτοιες αράδες;

ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ

Η συγγραφέας αφηγείται την ιστορία ενός πολυκύμαντου έρωτα της Αννας Έλιοτ, η οποία, νεαρή κοπέλα ακόμη, κάνει το λάθος να υποκύψει στην πειθώ μιας επιστήθιας φίλης. Το θέμα παρουσιάζεται με λεπταισθησία, ρομαντική διάθεση και, βέβαια, με τον γνωστό αριστοτεχνικό και απαράμιλλο τρόπο της Ώστεν -τη λεπτή ειρωνεία, την καυστική σάτιρα, την κοφτερή ψυχολογική και ηθογραφική ματιά και τους ζωντανούς διαλόγους-, η δε αφήγηση παρουσιάζει σπουδαίες καινοτομίες οι οποίες προαιωνίζουν πολύ μεταγενέστερες εξελίξεις στο είδος του μυθιστορήματος.


Γράφει η Άννα Φωτίου

Βρείτε τη συγγραφέα ΕΔΩ