Η ΦΑΝΗ ΚΕΧΑΓΙΑ ΔΙΑΒΑΖΕΙ "ΝΕΑ ΦΙΝΛΑΝΔΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ" ΤΟΥ DIEGO MARANI ΑΦΟΥ!!!

Η «Νέα Φινλανδική Γραμματική» είναι ένα βιβλίο δεσποτικό, που, παρά το ότι σε επέλεξε, δε σου χαρίζεται. Σε γραπώνει από την πρώτη σελίδα, αλλά δε σε αφήνει να ανασάνεις. Σε ρίχνει στα βαθιά και σε προστάζει «κολύμπα», χωρίς να σου πετά σωσίβιο. Μια ιστορία ιστορημένη κυκλικά από φωνές ραγισμένες που παλεύουν να ορθωθούν ακέραιες μέσα από τη δίνη του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου, ο οποίος, όμως, παρά το ότι χρωματίζει ολόκληρο το βιβλίο με το ζόφο του, δεν είναι παρά το «μουσικό χαλί», το μπακγκράουντ μιας ιστορίας, που, μέσα στην πολυπλοκότητά της, παραμένει καθαρά ανθρώπινη.

Ο Φινλανδός γιατρός Πέτρι Φρίαρι, αυτοεξόριστος από τη χώρα που μισεί να λατρεύει υπηρετώντας στο γερμανικό ναυτικό, αναλαμβάνει να δημοσιοποιήσει την ιστορία αυτού που νόμιζε πως είναι ο Σάμπο Κάργιαλαϊνεν, με άμεση πρόθεση να εξιλεωθεί για το τραγικό λάθος και απώτερη να απαλύνει τις τύψεις του. Η ιστορία του «Σάμπο Κάργιαλαϊνεν», του ανθρώπου χωρίς μνήμη, χωρίς γλώσσα και πατρίδα, αποκαλύπτεται βήμα-βήμα ως η απεγνωσμένη προσπάθεια ενός ανθρώπου να γαντζωθεί από μια οποιαδήποτε ταυτότητα, έστω και δανεική, μέσα από τα τετράδια στα οποία καταγράφει τη γραμματική της γλώσσας που τον πείθουν πως πρέπει να ξανακατακτήσει, μια που, σύμφωνα με τον γιατρό Φρίαρι, αυτή είναι η μητρική του: τα φινλανδικά. Τον χορό ανάμεσα στην απολογία του γιατρού Φρίαρι και την ημερολογιακή καταγραφή στα τετράδια του «Σάμπο Κάργιαλαϊνεν» τον πλαισιώνουν τα απελπισμένα γράμματα της ερωτευμένης νοσοκόμας Ίλμα, που το όνομά της, όπως η ίδια δηλώνει, σημαίνει «αέρας», και οι παραληρηματικές αλήθειες του εφημέριου Κόσκελα, με την εμμονική εμβάθυνσή του στην Κάλεβαλα, το εθνικό φινλανδικό έπος.

Φωνές τόσο πυκνές, με εναλλαγές τόσο σφιχτοδεμένες, που νιώθεις την ανάγκη να πάρεις μολύβι να υπογραμμίζεις, μην τυχόν και στην επόμενη γραμμή χάσεις το νήμα της σκέψης του ήρωα, να τη ζωγραφίσεις με το μολύβι, για να μπορέσεις στο τέλος της να ξαναπαρακολουθήσεις την πορεία από την αρχή, ώστε να καταφέρεις να τη συλλάβεις.

Όμως, για να μην υπάρξει κίνδυνος παρανόησης, μια διευκρίνιση: η «Νέα Φινλανδική Γραμματική» δεν είναι ένα βιβλίο δύσκολο. Είναι απλώς ένα βιβλίο απαιτητικό που διαβάζεται οριζοντίως και καθέτως, και απαιτεί σκάλισμα σε βάθος, πίσω από το προφανές των λέξεων. Ακόμη και οι σιωπές και οι ανάσες στους διαλόγους απαιτούν την ερμηνεία τους, επιτρέποντας στον αναγνώστη να προσθέσει στο παχύ στρώμα των νοημάτων τη γαρνιτούρα που αυτός ορέγεται. Ο συγγραφέας του, Ντιέγκο Μαράνι, επινοητής της Europanto, μιας γλώσσας-παιχνιδιού αποτελούμενης από ένα κράμα γλωσσών, εργάζεται στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις Βρυξέλλες, στον τομέα της προώθησης της πολυγλωσσίας, οπότε το εγχείρημα είναι αντάξιό του. Ένας πολύγλωσσος Ιταλός συγγραφέας επιχειρεί την αποδόμηση και συνάμα την ανάδειξη μιας ξένης γι’ αυτόν γλώσσας, της φινλανδικής, δια στόματος ενός ήρωα που δεν έχει τη μνήμη καμιάς γλώσσας, οπότε λειτουργεί για το συγγραφέα ως tabula rasa.

Και εδώ υπεισέρχεται και το ζήτημα της μετάφρασης. Αν το θέμα, η υπόθεση και η πλοκή του βιβλίου αποτελεί ένα τόλμημα για το συγγραφέα του (έναν Ιταλό που γράφει για τη φινλανδική γλώσσα), για να συμπληρωθεί το τρίγωνο ισορροπημένα, απαιτεί εξαιρετικές γνώσεις και των δύο γλωσσών (ιταλικών και φινλανδικών), ώστε να αποδοθεί επάξια το περιεχόμενό του στα ελληνικά. Το αποτέλεσμα φαίνεται να δικαιώνει θεαματικά τη μεταφράστρια Δήμητρα Δότση. Ο πρωταγωνιστής του συγκεκριμένου βιβλίου, που θα μπορούσε να είναι ψυχολογικό θρίλερ, όπως υποστηρίζεται στο οπισθόφυλλο, ή ιστορικό μυθιστόρημα ή ψυχογράφημα, αλλά σίγουρα με κομμάτια που προσιδιάζουν σε δοκίμιο, είναι αναμφίβολα η γλώσσα. Αυτή που υπερβαίνει τα σύνορα και τους λαούς.

«Τα κανονιστικά εργαλεία μιας γλώσσας δημιουργούνται κυρίως για να εμποδίσουν την πρόσβαση των αλλόφυλλων παρά για να διευκολύνουν την κατανόησή της. Κάθε γλώσσα κρύβεται πίσω από τη μυσταγωγική τελετουργία της γραμματικής της, όπως μια μυστική αίρεση πίσω από τις μυστικές τελετές της. Όμως η γλώσσα δεν είναι κάποια θρησκεία στην οποία μπορείς είτε να πιστέψεις είτε όχι. Η γλώσσα είναι ένα φυσικό φαινόμενο και είναι ίδιον ολόκληρης της ανθρωπότητας. Η ανοησία των ανθρώπων τη χώρισε σε πάμπολλες γραμματικές και καθεμιά ισχυρίζεται πως είναι η σωστή, πως είναι ο καθρέφτης της καθαρότητας της σκέψης ενός ολόκληρου λαού. Και έτσι κάθε λαός μαθαίνει τους κανόνες της γραμματικής του και τρέφει την ψευδαίσθηση ότι μ’ αυτούς τους κανόνες θα λύσει τη δυσνόητη άσκηση της ζωής», λέει ο γιατρός Φρίαρι.

Όπως και να ΄χει, η «Νέα Φινλανδική Γραμματική» είναι ένα βιβλίο πρωτίστως ατμοσφαιρικό. Η Φινλανδία παρουσιάζεται μέσα από τη γλώσσα της, να αγκομαχά στις παρυφές του πολέμου που την πλησιάζει απειλητικά, αποτελώντας το κάδρο μέσα στο οποίο κινούνται άνθρωποι που αναζητούν εναγωνίως να κρατηθούν ή να μην κρατηθούν στη ζωή, προτείνοντας τη διατήρηση της αξιοπρέπειάς τους ως τη μοναδική ταυτότητα που θα μπορούσε να διατηρήσει το άτομο πέρα και πάνω από εθνικότητες. Η «Νέα Φινλανδική Γραμματική» είναι ένα βιβλίο πυκνό, που, εφόσον επιλέξει τον αναγνώστη του, απαιτεί από αυτόν χρόνο, σεβασμό στις λέξεις και σίγουρα επιδέχεται περισσότερες της μιας αναγνώσεις, για να δικαιωθεί σε όλο το πλάτος, το βάθος και τη βαθύτερη ουσία του.

Ενώ στην Ευρώπη μαίνεται ο Β Παγκόσμιος Πόλεμος, μια νύχτα του 43 οι ναύτες του γερμανικού πλοίου Τίμπινγκεν περιμαζεύουν σε μια προβλήτα στην Τεργέστη έναν άνδρα αναίσθητο και σοβαρά τραυματισμένο. Είναι ένας άνθρωπος χωρίς ταυτότητα και χωρίς μνήμη, ένας άνθρωπος που δεν θυμάται καν τη μητρική του γλώσσα. Μια ετικέτα ραμμένη στο εσωτερικό του ναυτικού αμπέχωνου που φοράει κι ένα μαντίλι με τα αρχικά Σ.Κ. οδηγούν τον φινλανδικής καταγωγής γιατρό του πλοίου στο συμπέρασμα ότι ο τραυματίας είναι ο Φινλανδός στρατιώτης Σάμπο Κάργιαλαϊνεν. Έτσι, τον στέλνει στο Ελσίνκι με σκοπό να αναζητήσει το παρελθόν του και να βρει τη χαμένη του μνήμη. Εκεί, σε μια χώρα άγνωστη σ εκείνον αλλά πολύ γοητευτική, η αναζήτηση της ταυτότητάς του συνεχίζεται με τη βοήθεια ενός αινιγματικού λουθηρανού εφημέριου και μιας τρυφερής νοσοκόμας, μέχρι την αποκάλυψη της αλήθειας.
Άραγε υπάρχει μνήμη χωρίς γλώσσα, αναρωτιέται ο συγγραφέας; Σε ποιον βαθμό η γλώσσα καθορίζει αυτό που είμαστε, το παρελθόν και το μέλλον μας, την εθνική ταυτότητα αλλά και την προσωπικότητά μας; Ένα ψυχολογικό θρίλερ αναζήτησης και ταυτόχρονα ένα τρυφερό ταξίδι στον ψυχισμό ενός χαμένου ανθρώπου.

Άραγε υπάρχει μνήμη χωρίς γλώσσα, αναρωτιέται ο συγγραφέας; Ποια στοιχεία συνθέτουν αυτό που είμαστε, το παρελθόν και το μέλλον μας, την εθνική ταυτότητα αλλά και την προσωπικότητά μας; Ένα ψυχολογικό θρίλερ αναζήτησης και ταυτόχρονα ένα τρυφερό ταξίδι στον ψυχισμό ενός χαμένου ανθρώπου.


Βραβείο Grinzane Cavour 2001
Βραβείο Ostia Mare 2001
Βραβείο Guiseppe Desi 2001
Υποψήφιο για το Independent Foreign Fiction Prize 2012

Γράφει η Φανή Κεχαγιά

Δείτε τη σελίδα της συγγραφέως ΕΔΩ