Η ΧΡΥΣΟΥΛΑ ΜΕΛΙΣΣΑ-ΧΑΛΙΚΙΟΠΟΥΛΟΥ ΔΙΑΒΑΖΕΙ ΚΟΚΚΙΝΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣ ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ ΓΑΒΑΛΑ ΑΦΟΥ!!!

Ανταποκρινόμενη στην πρόσκληση της κυρίας Πατέρα, αποφάσισα να γράψω για ένα βιβλίο που με συγκίνησε τόσο ως ψυχολόγο όσο και ως συγγραφέα. Ο Κόκκινος Σταυρός της Μαρίας Γαβαλά, εκδόσεις Πόλις, 2018(σελ.480) είναι ένα συγκλονιστικό μυθιστόρημα με πολλαπλές αναγνώσεις και επίπεδα. Η συγγραφέας με μια μεστή και στιβαρή γλώσσα, χρησιμοποιεί τη φόρμα του ιστορικού μυθιστορήματος για να θίξει προβλήματα από τις περιόδους του Μεγάλου Πολέμου, της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης και της Ναζιστικής διακυβέρνησης, έως αυτά που αντιμετωπίζει σήμερα η χώρα μας, όπως η μετανάστευση των νέων επιστημόνων, οι ενδοοικογενειακές συγκρούσεις και οι διαπροσωπικές δυσκολίες στις ερωτικές σχέσεις. Μέσα από μια παράλληλη αφήγηση παρακολουθούμε αφενός τα προβλήματα μιας σύγχρονης γυναίκας, της Γερμανο-Ελληνίδας Αριάδνης Χόπε, φοιτήτριας στη Δρέσδη, και αφετέρου την τραγική ζωή της ζωγράφου/θύματος των ναζιστικών θηριωδιών Γκέρτρουντ Φλεκ. Η Αριάδνη μελετά τη ζωγράφο αυτή στη μεταπτυχιακή της διατριβή, ερευνώντας τη σχέση ανάμεσα στην Τέχνη και τις δυνατότητες των ασθενών με ψυχικά προβλήματα, που έχουν πλέον ιδρυματοποιηθεί, λόγω της μακροχρόνιας νοσηλείας τους σε Ψυχιατρικές Κλινικές. Οι Ναζί δεν διστάζουν να στήσουν θαλάμους αερίων και μέσα στα ιδρύματα αυτά, προκειμένου να εφαρμοστεί το περιβόητο πρόγραμμα ευθανασίας. Ο τίτλος του βιβλίου αναφέρεται στο σύμβολο που έμπαινε δίπλα στα ονόματα όσων ασθενών επέλεγαν οι ‘ιατροί’ τους να οδηγήσουν σε θάνατο. Προσωπικά, με συγκίνησε η ψυχική δύναμη των πρωταγωνιστών και δευτεραγωνιστών του βιβλίου, που ορθώνουν το ανάστημά τους στις δυσκολίες της ζωής τους, αποδέχονται τις ιδιαιτερότητές τους και προσπαθούν με διάφορους τρόπους να αντιδράσουν, να οδηγηθούν σε μια συναισθηματική αποφόρτιση ενοχών ή προβλημάτων και να αποκτήσουν αυτογνωσία. Επιλέγω τέλος ένα απόσπασμα από το βιβλίο, ως φόρο τιμής στα θύματα της ναζιστικής παραφροσύνης, αλλά και ως παρακαταθήκη για το μέλλον της ψυχικής υγείας όλων μας: «Κανέναν δεν επιτρέπεται να απαλλάξουν από τα βάσανα της ζωής, με τη μέθοδο της ευθανασίας. Τα βάσανα είναι συνυφασμένα με την ανθρώπινη μοίρα, και το να οδηγείς έναν άνθρωπο στον θάνατο, ξεγελώντας τους άλλους με τη δήθεν γενναιοδωρία σου, στην πραγματικότητα επειδή τον θεωρείς άχρηστο για την κοινωνία και μπελά, είναι στυγερό έγκλημα». Χρυσούλα Μελισσά-Χαλικιοπούλου, Ψυχολόγος-Συγγραφέας

Κοιτάξτε, αυτή την υπέροχη ζωγραφιά την έφτιαξα εγώ. Τι δροσερά και ευωδιαστά λουλούδια! Όμως, δεν θα επιτρέψω σε κανέναν δόκτορα να τρυπώσει στην κόρη του ματιού μου. Είναι η ιδιοκτησία μου, η εκκλησία μου, το άβατό μου.


Η Αριάδνη Χόπε, Ελληνογερμανίδα φοιτήτρια, σπουδάζει Ιστορία της Τέχνης στο Πολυτεχνείο της Δρέσδης. Το θέμα της μεταπτυχιακής εργασίας της είναι η σχέση ανάμεσα στην Τέχνη και στις εκφραστικές δυνατότητες ψυχασθενών, χρονίως ιδρυματοποιημένων, που εξοντώθηκαν από τους ναζί, με σκεπτικό τη "διά νόμου εξόντωση άχρηστων ζωών".

Ένα από τα πολλά και ποικίλα ερωτήματα που απασχολούν την σπουδάστρια, είναι το εξής: τι προσπαθούσε να πει, σε συνθηματική γλώσσα, στους θεατές των πινάκων της η διαταραγμένη πνευματικά Μπέρτα Γκέρτρουντ Φλεκ (1870-1940), έγκλειστη σε ψυχιατρικά άσυλα, κατά το μεγαλύτερο μέρος της ζωής της, και θύμα της εθνικοσοσιαλιστικής ευγονικής; Εκ παραλλήλου, τα μυστικά που πιθανόν κρύβονται σε αυτά τα λιγοστά έργα ζωγραφικής γίνονται αντικείμενο πολύ προσεκτικής ανίχνευσης και μελέτης.


Ο "Κόκκινος σταυρός" είναι ένα μυθιστόρημα πάνω σε αληθινά και επινοημένα πρόσωπα, σε πραγματικά και φανταστικά γεγονότα, με δραστικές επεμβάσεις, έτσι ώστε το ιστορικό στοιχείο περιπλέκεται με το μυθιστορηματικό, όπως ακριβώς το παρόν συναντά το παρελθόν και ενίοτε συνοδοιπορεί μαζί του. Ένα αδιάσπαστο σύνολο, ένα πολύπτυχο, με μεγάλη σημασία να δίνεται στη φυσιογνωμία των ξεχωριστών χρονικών περιόδων. Οι δύο εποχές, η ιστορική (Μεγάλος Πόλεμος, Βαϊμάρη, Ναζιστική Γερμανία) και η σύγχρονη συνυπάρχουν, άλλοτε σαν θεατρικά δρώμενα και άλλοτε σαν κινηματογραφικά έργα καταδίωξης. Οι εξομολογήσεις των προσώπων είναι ο μίτος που τα οδηγεί προς την αυτογνωσία, την ελάφρυνση του βάρους των ενοχών και, ενδεχομένως, προς την αποφόρτιση και την ανακούφιση.

Γράφει η Χρυσούλα Μελισσά-Χαλικιοπούλου.

Δείτε τη σελίδα της συγγραφέως ΕΔΩ